Pokrój roślin

Kształt drzewa lub krzewu zależy od układu gałęzi, który jest właściwy poszczególnym gatunkom i odmianom (mowa tu o kształtach naturalnych roślin rosnących swobodnie, na które nie mają wpływu czynniki zewnętrzne powodujące zniekształcenia koron, np. bliskie sąsiedztwo budynku, drzew). Różnorodność kształtów koron drzew, jakie spotyka się w naturze, można sprowadzić do kilku zasadniczych typów: kulisty, kopulasty, jajowaty, stożkowaty, walcowaty, kolumnowy, zwisły, nieregularny. Kulistą koronę mają np.: klon zwyczajny, grab pospolity oraz odmiany typowo kuliste, które są rozmnażane przez szczepienie, np. Robinia pseudoacacia, Prunus cerasus ,Umbraculifera’. Korona kopulasta jest zbliżona do kulistej, jednak w części dolnej zachowuje linię prostą. Są to korony wybitnie cieniste, o zarysowanej sylwetce. Typowe korony kopulaste mają lipy, kasztanowce, buki. Korona jajowata występuje u wielu drzew w młodym wieku. Niektóre gatunki drzew zachowują kształt jajowaty o wydłużonym, zaokrąglonym wierzchołku oraz półkolistej podstawie w starszym wieku, np. lipa srebrzysta, topola berlińska, limba. Korona stożkowata występuje u drzew, u których rozrost osi głównej jest silniejszy od osi bocznych. Układ ten spotykany u drzew iglastych jest różny dla poszczególnych gatunków. O kształcie stożka decyduje proporcja między szerokością podstawy a wysokością. Istnieje więc np. korona szerokostożkowata (cypryśnik błotny, niektóre świerki) i korona wąskostożkowata (świerk serbski). Korona walcowata jest pewną odmianą formy stożkowatej. Powstała ona w wyniku rozszerzania się części górnej drzewa i zacierania się różnicy szerokości między wierzchołkiem a częścią dolną korony. Układ walcowaty występuje np. u jodły pospolitej, olszy czarnej. Korony kolumnowe cechuje mały kąt rozwarcia gałęzi w stosunku do osi, przy czym gałęzie są cienkie i długie. W obrębie tego typu korony występują formy równowąskie, rozszerzone w części środkowej lub wąskie z rozszerzoną podstawą. Kolumnowe formy koron spotyka się u drzew iglastych (Thuja occidentalis ,Columna’, Juniperus eommunis ,Stricta’), jak również u liściastych (Quercus robur ,Fastigiata’). Korony zwisłe występują zwykle u odmian niektórych gatunków drzew. Istnieją tu dwa typy koron zwisłych: korony o gałęziach zwisających pionowo, np. u wierzby białej zwisłej, i korony o skośnym układzie gałęzi, np. u jesiona zwisłego. Pewną odmianą koron zwisłych są drzewa o płaskim układzie gałęzi, np. u wiązu górskiego (Ulmus glabra ,Pendula’). Korona nieregularna jest odrębnym typem pokrojowym. Cechą charakterystyczną jej jest luźny układ gałęzi, które nie tworzą bryły zwartej, o określonych kształtach. Korona nieregularna występuje np. u igliczni, wiązu szypułkowego. Krzewy również odznaczają się różnorodnością form pokrojowych. Występują krzewy o pokroju kulisto-płaskim (Berberis thunbergii), luźne z szeroko rozłożonymi gałęziami (Cotoneaster melanocarpa), o gałęziach długich wychylających się na boki (Physocarpus opulifolius) lub krótkich cienkich (Rhodotypos scandens). Występuje również wiele krzewów o pokroju charakterystycznym, np. krzewy zwarte o pionowym układzie gałęzi (Amelanchier ovalis), gęste i niskie wachlarzowe w zarysie (Spiraea bumalda), rozpostarte z płasko ułożonymi gałęziami (Cotoneaster horizontalis), rozchylone łukowato nad ziemią (Ribes alpinum) lub kopiaste z esowato wygiętymi gałęziami (Berberis aggregata). W kompozycjach parkowych znaczną rolę odgrywają krzewy o pokroju charakterystycznym, np. o długich łukowatych gałęziach (Steph- anandra tanakae, Spiraea vanhouttei), sadzone pojedynczo na otwartej przestrzeni dla podkreślenia ich walorów plastycznych.