Cyprysik

Drzewa zimozielone, stożkowate, o różnej szerokości podstawy i zwisającym często wierzchołku. Kora włóknista, podłużnie spękana-, łuszcząca się, barwy brązowej lub cynamonowobrązowej. Gałęzie lekko wzniesione lub łukowato zwisające. Liście łuskowate, z białymi elementami od spodu, u form młodocianych występują igły. Drzewa jednopienne, kwiaty rozdzielnopłciowe. Szyszki kuliste, tarczowate, nasiona ze skrzydełkami. Cyprysiki rozmnaża się przez siew, odmiany przez sadzonkowanie lub szczepienie. Wymagania glebowe i klimatyczne pod wieloma względami są podobne do żywotników. Skala odporności na mróz różna, co jest związane z pochodzeniem poszczególnych gatunków. Odporność na klimat miasta i rejonów przemysłowych średnia, wzrost drzew w tych warunkach powolny. Chamaecyparis lawsoniana — Cyprysik Lawsona. Pochodzi z Kalifornii. Wysokość 15-17 m (w ojczyźnie 30-60). Średnica korony 2-4 m. Korona wąskostożkowata, z przewisającym wierzchołkiem. Gałęzie cienkie, u starszych drzew nieco zwisające końcami. Gałązki małe, płaskie, delikatne w budowie, pokryte sinym nalotem woskowym, wałeczkowate. Łuski wąskie, boczne nieco dłuższe, od spodniej strony na liniach styku słabe białe paski w kształcie litery x lub y, widoczne zwłaszcza u typu. Szyszki kuliste, modrawe, dojrzewają w pierwszym roku. Cyprysik Lawsona jest mało odporny na mróz. U nas może być uprawiany w zachodnich i północnych dzielnicach, a tylko w sprzyjających warunkach w dzielnicach środkowych kraju. Rośnie dobrze na glebach średnich, zasobnych w składniki pokarmowe. Ze względu na wąski pokrój i modre zabarwienie może być stosowany w zestawieniach kontrastowych w parkach, w dobrych warunkach glebowych. Ch. lawsoniana ,Alumii’ — Cyprysik Lawsona odm. Aluma. Odmiana o kolumnowym pokroju i gałązkach płaskich, wzniesionych prosto, obustronnie modro zabarwionych. Odmiana ta pod względem barwy i pokroju ładna, zwłaszcza w młodym wieku, jest mało odporna na mróz. Rozmnażana często w szkółkach wyłącznie wegetatywnie, wymaga okrycia na zimę. Może być uprawiana w zachodnich dzielnicach kraju. Ch. lawsoniana ,Fraseri’ — Cyprysik Lawsona odm. Frasera. Odmiana podobna do poprzedniej, o bardziej modrym zabarwieniu łusek. Również mało odporna na mróz, rzadziej uprawiana. Ch. lawsoniana ,Erecta viridis’ — Cyprysik Lawsona odm. wyniosły, zielony. Odznacza się kolumnowym pokrojem, o gałązkach wzniesionych do góry, barwy żywozielonej, nawet w okresie zimy. Odmiana wartościowa dla zestawień kontrastowych, lecz jak inne nie jest dostatecznie odporna na mróz. Chamaecyparis pisijera — Cyprysik groszkowy. Pochodzi z Japonii. Wysokość 10-17 m. Średnica korony 3-4-6 m. Korona szerokostożkowata, lekka w budowie, przejrzysta. Strzała zbieżysta, widoczna między gałęziami. Kora brązowoczerwona, włóknista, podłużnie spękana. Gałęzie ustawione prostopadle do osi, rozmieszczone nieregularnie. Gałązki małe, wachlarzowate, z zagiętymi końcami. Łuski ostro zakończone, jasnozielone, z białymi blaszkami od spodu. Szyszki kuliste, wielkości ziarna grochu (stąd nazwa). Cyprysik groszkowy jest odporny na mróz, ale wrażliwy na działanie suchych, mroźnych wiatrów wschodnich. Może być uprawiany na terenie całej Polski. W warunkach klimatu miejskiego rośnie powoli, a osadzający się kurz na gałązkach wpływa niekorzystnie na jego wygląd. Rośnie dobrze na glebach średnich, gliniasto-piaszczystych, na lekkich przedwcześnie zasycha. Może być sadzony w zestawieniach grupowych w parkach krajobrazowych. Ch. pisijera ,Filifera’ — Cyprysik groszkowy odm. nitkowata. Odmiana przejściowa o pokroju szerokostożkowatym, gęsto ugałęziona; gałązki cienkie, nitkowate, zwisające. Odmiana wolno rosnąca, należy do małych form. Ch. pisijera ,Filifera aurea’ — Cyprysik groszkowy odm. nitkowata złocista. Odmiana ta pod względem pokroju podobna do poprzedniej. Rośnie wolniej i ma złociste zabarwienie. Ch. pisijera ,Plumosa’ — Cyprysik groszkowy odm. pierzasta. Odmiana pokrojowo podobna do typu. Gałązki krótsze, nieregularnie ułożone, o krótkich igiełkach, z białymi plamkami na spodzie. Ch. pisijera ,Plumosa aurea’ — Cyprysik groszkowy odm. pierzasta złocista. Budową i pokrojem podobna do poprzedniej, różni się tylko barwą igliwia. Ch. pisijera ,Squarrosa’ — Cyprysik groszkowy odm. szpilkowa. Gałązki gęste, układające się w nieregularne pąki, okryte cienkimi miękkimi, białymi od spodu igłami. Gałązki starsze zasychają, co niekorzystnie wpływa na wygląd drzewa. Chamaecyparis nootkatensis — Cyprysik nutkajski. Pochodzi z Ameryki Północnej. Wysokość 15-20 m. Średnica 2,5-5 m. Korona wąsko- stożkowata, lekka w budowie. Kora na pniu włóknista, płytko spękana, brązowoszara, łuszcząca się drobnymi pasemkami. Strzała zbieżysta, widoczna przez liczne gałęzie ustawione pod kątem prostym do osi, dość nieregularne, nieco zwisające. Gałązki cienkie, okryte drobnymi łuskami, od góry ciemnozielone, od spodu szarawe, wałeczkowate, zwisające, w zimie nie zmieniają barwy, łuski roztarte mają nieprzyjemny zapach. Szyszki kuliste, z kolczastymi wyrostkami na tarczkach, dojrzewają wiosną następnego roku. Cyprysik nutkajski jest mrozoodporny, nadaje się do sadzenia na terenie całego kraju, światłolubny, rośnie dobrze na glebach ciężkich i średnich, o dostatecznej wilgotności. W warunkach klimatu miejskiego rośnie dobrze. Drzewo o kształtnej koronie i ciemnym zabarwieniu, nadaje się do nasadzeń parkowych, w zestawieniach barwnych i grupach kontrastowych, w stanowiskach odkrytych, dobrze nasłonecznionych. Ch. nootkatensis ,Pendula’ — Cyprysik nutkajski odm. zwisająca. Odmiana o nieregularnej koronie. Gałęzie cienkie, osadzone pod kątem prostym do osi, gałązki cienkie, długie, zwisają pionowo ku dołowi, nadając drzewu charakterystyczną sylwetkę o lekkiej budowie (fot. IX-26). Odmiana typowo pokrojowa do nasadzeń parkowych w grupach kontrastowych.